ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
«Οι οικονομικές επιπτώσεις της απασχόλησης των μεταναστών κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν»


ΜΕΛΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
Αντώνιος Κόντης, Σταύρος Ζωγραφάκης, Θεόδωρος Μητράκος


ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ


Η έρευνα περιελάμβανε τις ακόλουθες φάσεις:

Α. Κατασκευή πίνακα κοινωνικής λογιστικής (ΠΚΛ) γιά την ελληνική οικονομία με βάση το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα μακροοικονομικά και μικροοικονομικά στοιχεία. Ο ΠΚΛ που θα κατασκευαστεί θα διακρίνει τις ομάδες των νοικοκυριών, συμπεριλαμβάνοντας ξεχωριστά νοικοκυριά μεταναστών. Η κατασκευή θα βασιστεί στην Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) του 2003/2004 που θα είναι διαθέσιμη στο δεύτερο εξάμηνο του 2005 από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ). Η ενσωμάτωση των μεταναστών θα απαιτήσει ξεχωριστή επεξεργασία διαφόρων στατιστικών στοιχείων.

Ο προτεινόμενος Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής θα περιλαμβάνει τις εξής ενότητες:

• 4 ομάδες οικονομικών παραγόντων ή θεσμικών φορέων: νοικοκυριά, επιχειρήσεις, το δημόσιο και τον εξωτερικό τομέα.
• Όλα τα κύρια μέσα φορολογίας και παροχών
• ∆ιάκριση σε επαρκή ανάλυση των κλάδων και των προϊόντων.
• Αναλυτική λειτουργική διάκριση της κατανάλωσης των νοικοκυριών.
• Κύριους συντελεστές παραγωγής: κεφάλαιο και εργασία.
• ∆ιανομή εισοδήματος και μεταβιβάσεις μεταξύ των οικονομικών παραγόντων,
• Απασχόληση, κεφάλαιο, επενδύσεις κατά κλάδο. Χρηματο-οικονομικές ροές και ισοζύγιο πληρωμών.
  

Β. Κατασκευή εμπειρικού πολυκλαδικού υποδείγματος γενικής ισορροπίας για την Ελλάδα που θα ενσωματώσει τους μετανάστες.

Το υπόδειγμα που θα κατασκευαστεί θα είναι ένα λειτουργικό, εμπειρικό υπόδειγμα και θα ακολουθεί την μεθοδολογία της υπολογιστικής γενικής ισορροπίας (applied general equilibrium , AGE, models). Η δομή του υποδείγματος θα είναι συναφής με αυτή που περιγράφεται από τους Ζωγραφάκη (1996) και Ζωγραφάκη και Σαρρή (1997). Επιπλέον θα περιλαμβάνονται νέα χαρακτηριστικά, όπως η ύπαρξη διαφορετικών θεωρήσεων εξισορρόπησης αγορών καθώς και άλλα θεσμικά χαρακτηριστικά εξασφαλίζοντας δυναμικές διαδικασίες. Το υπόδειγμα θα αντιπροσωπεύει πολλούς τομείς, θα εξισορροπεί ταυτόχρονα τις αγορές των αγαθών και των πρωτογενών παραγωγικών συντελεστών (εργασία, κεφάλαιο), και οι τιμές ισορροπίας των παραπάνω αγορών θα έχουν υπολογιστεί έτσι ώστε το υπόδειγμα να επιτρέπει την ανάλυση πολιτικής και εναλλακτικούς μηχανισμούς εξισορρόπησης αγορών.

Η διάρθρωση των εξισώσεων συμπεριφοράς και του κανόνα κλεισίματος “closure rule” θα είναι τέτοια, έτσι ώστε να επιτρέπει στις προσομοιώσεις του υποδείγματος να καλύπτουν τόσο την βραχυχρόνια όσο και την μακροχρόνια περίοδο. Το απόθεμα κεφαλαίου θα είναι σταθερό εντός του έτους, αλλά θα συσσωρεύεται κατά την διάρκεια του χρόνου, μέσω μιας ενδογενούς επένδυσης. Ένα σύνολο από άλλους μηχανισμούς, όπως είναι οι ιστορικές προβλέψεις, θα ολοκληρώνουν την δυναμική του υποδείγματος.

Το υπόδειγμα θα μελετάει ρητά την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην αγορά αγαθών και στην αγορά εργασίας. Στην αγορά αγαθών έχουμε την προσφορά τόσο των εγχωρίως παραχθέντων αγαθών, όσο και των εισαγόμενων (τα οποία θεωρούνται ατελή υποκατάστατα) να ισορροπούν με την καταναλωτική ζήτηση για αγαθά και με τις εξαγωγές. Η εξισορρόπηση της αγοράς εργασίας πραγματοποιείται διαμέσου της ζήτησης και της προσφοράς εργασίας. Οι επιχειρήσεις παίρνουν υπόψη τους την απόδοση του κεφαλαίου, την μεγέθυνση τους, και τις προσδοκίες τους, όσον αφορά τις τιμές, προκειμένου να αποφασίσουν για την βέλτιστη επενδυτική πολιτική τους, επηρεάζοντας έτσι, την παραγωγή της επόμενης χρονικής περιόδου. Οι επενδύσεις των επιχειρήσεων, μαζί με τις αποφάσεις των καταναλωτών που αφορούν την κατανομή του εισοδήματος τους, τις ροές από και προς τον υπόλοιπο κόσμο, και τις μεταβιβάσεις από και προς τον δημόσιο τομέα, θα αναδιανείμουν τον συνολικό πλούτο. Αυτός ο διανεμητικός μηχανισμός παρουσιάζεται μέσω της μήτρας κοινωνικής λογιστικής. Επομένως, όλες οι αγορές του οικονομικού συστήματος περιλαμβάνονται και ο μηχανισμός των τιμών ή ο αντίστοιχος μηχανισμός ισορροπίας με μεταβολές κάποιων ποσοτήτων, επιφέρουν την αναγκαία ισορροπία εξισώνοντας προσφερόμενες και ζητούμενες ποσότητες. Η απάντηση σε όλα τα οικονομικά προβλήματα δίδεται μέσα από το μηχανισμό αυτό. Αναγκαία προϋπόθεση της οικονομικής ισορροπίας είναι η ορθολογική συμπεριφορά τόσο των καταναλωτών, οι οποίοι προσφέρουν τις παραγωγικές τους υπηρεσίες και καταναλώνουν αγαθά, όσο και των παραγωγών και των επιχειρήσεων.

Το υπόδειγμα θεωρεί ότι θα υπάρχουν μηχανισμοί που εξισορροπούν τις αγορές και καθορίζουν σχετικά τις τιμές στην οικονομία, τιμές που υπολογίζονται από το υπόδειγμα ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς, σε όλες τις αγορές στις οποίες οι οικονομικοί παράγοντες είναι δέκτες τιμών, επιτρέποντας, επομένως, την ύπαρξη τέλειου ανταγωνισμού.

Θα υπολογίζει χωριστά, την συμπεριφορά ζήτησης και προσφοράς των οικονομικών παραγόντων, με βάση την καλύτερη δυνατή επίτευξη των ατομικών τους επιδιώξεων, που τους κάνει να ανταγωνίζονται σε αγορές και να ισορροπούν με τιμές που επιτυγχάνονται στην εσωτερική αγορά. Θα περιέχει όλες τις αλληλοσυσχετιζόμενες αγορές που βρίσκονται σε ταυτόχρονη ισορροπία. Επίσης θα διαθέτει μηχανισμούς μελέτης προσδοκιών των οικονομικών παραγόντων, ενώ περιλαμβάνει διαδικασίες προσαρμογής στις βέλτιστες συνθήκες.

Τα αποτελέσματα του υποδείγματος θα περιλαμβάνουν την πλήρη προβολή μετά την υιοθέτηση κάποιων πολιτικών του Πίνακα Κοινωνικής Λογιστικής, του πίνακα εισροών- εκροών, της εργασίας, του κεφαλαίου, του ισοζυγίου πληρωμών, των δημοσίων οικονομικών και εσόδων και της κατανάλωσης των νοικοκυριών.

Ο υπολογισμός της ισορροπίας θα γίνεται ταυτόχρονα για όλες τις αγορές. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα του υποδείγματος, όσον αφορά την υποβοήθηση της ανάλυσης πολιτικής, θα είναι η συνεπής αξιολόγηση των διανεμητικών αποτελεσμάτων για κάθε κατηγορία δραστηριότητας (είτε μεταξύ των κλάδων παραγωγικών δραστηριοτήτων, είτε ανάμεσα στους θεσμικούς φορείς, είτε ανάμεσα σε υποκατηγορίες των θεσμικών φορέων, όπως είναι οι διαφορετικές κατηγοριοποιήσεις των νοικοκυριών, είτε ανάμεσα στις διαφορετικές κατηγορίες συντελεστών παραγωγής).

Τα διανεμητικά αποτελέσματα θα εκφράζονται μέσα από τις διαδικασίες διανομής μεταξύ των κοινωνικών και οικονομικών ομάδων. Αφορά τα δημόσια οικονομικά, την πολιτική διανομής εισοδήματος διαμέσου της αξιολόγησης των επιπτώσεων των διαφόρων μέσων πάνω στην συμπεριφορά των νοικοκυριών, εξετάζοντας τα αποτελέσματα των πολιτικών πάνω στις ομάδες των καταναλωτών.


3. Παραδοτέα 

I. Σε τρεις μήνες από την υπογραφή της σύμβασης θα παραδοθεί το Οικονομικό και Κοινωνικό προφίλ των μεταναστών.

II. Σε πέντε μήνες από την υπογραφή της σύμβασης θα παραδοθεί το πρώτο προσχέδιο του Πίνακα Κοινωνικής Λογιστικής. Ο ΠΚΛ θα περιλαμβάνει τους νόμιμους και κατ’ εκτίμηση τους παράνομους μετανάστες. Ο Πίνακας αυτός θα αποτελέσει την αφετηρία για την κατασκευή του υποδείγματος γενικής ισορροπίας. Ο ΠΚΛ μαζί με το υποστηρικτικό υλικό θα αναδεικνύει την συμβολή των μεταναστών στην απασχόληση, στο ΑΕΠ και γενικά σε όλες τις μακροοικονομικές πτυχές της οικονομίας. Με βάση διαχρονικές μεταβολές του μεταναστευτικού ρεύματος θα γίνουν εκτιμήσεις για ολόκληρη την τελευταία δεκαετία. Το δεύτερο αυτό παραδοτέο καλύπτει και την μελέτη του προβλήματος των παράνομων μεταναστών.

III. Στην ολοκλήρωση της έρευνας, έξι μήνες μετά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, θα παραδοθούν οι εκτιμήσεις σύμφωνα με το υπόδειγμα που θα κατασκευαστεί καθώς και επικαιροποιημένα όλα τα προηγούμενα παραδοτέα. Επίσης, θα παραδοθούν τα προκύπτοντα συμπεράσματα και οι προτάσεις πολιτικής για την απασχόληση των μεταναστών.




ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής (ΙΜΕΠΟ)